سیستم روغن کاری خودرو چگونه کار می کند؟

موتور خودروی شما از قطعات بسیاری تشکیل شده است که همگی با هم در تماس و اصطکاک اند و اگر روغنی درکار نباشد نه تنها که موتور به خوبی کار نخواهد کرد، به زودی نیز به دلیل اصطکاک و فرایندهای انبساطی و انقباضی موتور فرسوده شده و از کار می افتد. اینجاست که اهمیت روغن موتور به خوبی مشخص می شود. اما سیستم روغن کاری خودرو چگونه کار می کند؟

سیستم روغن کاری موتور

از لحظه استارت زدن و روشن شدن موتور تا تولید و انتقال نیرو به چرخ ها، صدها قطعه در موتور با یکدیگر در تماسند تا خودروی شما به حرکت در بیاید. به خوبی می دانید اجسامی که با یکدیگر در تماس بوده و متحرک هستندبه دلیل اصطکاک دچار افزایش دما و انبساط هم می شوند. علاوه بر این اگر روان کننده ای در بین نباشد، قطعاتی که باهم تماس دارند نیز دچار خوردگی و سایش می شوند.

روغنی که در موتور تمام خودروها استفاده می شود برای برطرف کردن چنین مشکلاتی به خودرو اضافه می شود تا کارایی خودروی شما به بهترین حالت خود برسد. از جمله مهمترین وظایفی که سیستم روغن کاری و روغن موتور در یک خودرو انجا می دهد، می توان موارد زیر را نام برد:

• خنک کاری
• به حداقل رساندن اصطکاک بین قطعات
• کاهش ساییدگی و خوردگی سطوح
• کاهش ارتعاشات موتور
• تمیزکاری سطح قطعات
• کمک به عایق بندی رینگ پیستون برای جلوگیری از نشت گازهای درون سیلندر

سیستم روغن کاری دارای بخش های مختلفی است و در ادامه به معرفی آنها پرداخته ایم:

سینی روغن یا کارتل

وقتی خودرویتان خاموش است، تمام روغن موجود در موتور به به محفظه ای هدایت می شود که سینی روغن یا کارتل نام دارد. کارتل در پایین ترین بخش موتور قرار گرفته و همان محفظه روغن شماست.

قرار گرفتن کارتل در پایین ترین قسمت ممکن مشکلاتی نیز به همراه دارد. برای مثال وقتی در جاده های ناهموار حرکت می کنید، احتمال بالایی در برخورد بخش زیرین خودرو با ناهمواری ها وجود دارد. به همین دلیل لایه پوششی محافظی نیز برای کارتل در نظر گرفته می شود.

کارتل های عمدتا دارای دو نوع هستند که با توجه به ظرفیت روغن موتور و به دست دادن بهترین نتیجه در یک خودرو به استفاده از آنها پرداخته می شود. خودروها دارای طرفیت های متفاوتی در استفاده از روغن هستند اما معمولا همگی بازه مصرفی بین4 تا 8 لیتر دارند.

انواع کارتل موتور خودرو

کارتل های خودرو در دو نوع تَر و خشک وجود دارند. در کارتل های تَر که در بیشتر خودروهای موجود در بازار مورد استفاده است، محفظه کارتل در پایین ترین قسمت پیشرانه نصب شده است تا به راحتی روغن جمع آوری شود. مهمترین مزیت این سیستم مقرون به صرفه بودن و سهولت در ساخت و تعمیر است.

کارتل های تَر خود دارای سه نوع مختلف نیز هستند:

• سیستم روغن کاری پاششی
• سیستم روغن کاری پاششی و زیر فشار
• سیستم روغن کاری زیر فشار

نوع دوم کارتل ها ور سیستم روغن کاری خودرو، کارتل خشک است. کارتل های خشک در مقایسه با کارتل تَر محفظه کوچکتری دارد و دقیقا زیر پیشرانه شما نصب می شود. به همین دلیل به مهندسین این امکان را می دهد که ارتفاع خودرو را تا حد زیادی پایین بیاورند.

استفاده از کارتل خشک و کاهش ارتفاع، مزیت دیگری نیز دارد، چسبندگی بیشتر خودرو با زمین و فرمان پذیری بهتر. در سیستم کارتل خشک پمپ روغن وظیفه تخلیه کارتل و انتقال روغن به منبع خارجی را دارد. در استفاده از کارتل خشک و پمپ روغن، به هنگام مکش هوای گیر افتاده در محفظه میل لنگ نیز تخلیه می شود که در کارایی خودرو بسیار موثر است.

همچنین فرایند مکش و انتقال روغن به منبع خارجی در خنک سازی روغن و موتور نیز موثر است. کارتل های خشک به نسبت پیشرفته ترند و هزینه عملیاتی بیشتری هم دارند، به همین دلیل این نوع از کارتل ها بیشتر در سوپر خودروها مورد استفاده است.

پمپ روغن

پمپ روغن باعث می شود که روغن موتور در تمامی اجزای پیشرانه جریان داشته باشد. پمپ روغن معمولا در زیر محفظه میل لنگ و نزدیک به محفظه کارتل قرار دارد. پمپ روغن را به صمت فیلتر می کشد و پس از تصفیه به بخشها مختلف ارسال می کند. پمپ معمولا دارای اتصال به میل لنگ است و نیروی مکنده خود را از چرخش میل لینگ تامین می کند.

فیلتر روغن وظیفه تصفیه آلودگی هایی که بعدا در موترو به وجود می آید را دارد، مثلا دوده و قطعات ریزی که به مرور بر اثر کارکردن موتور به وجود می آیند. از دیگر قطعات مهمی که همیشه باید به آن توجه داشت سلامت فیلتر روغن خودروست.

خنک کننده روغن

فرایند خنک شدن روغن موتور و خود موتور دقیقا مشابه با رادیاتور خودروست. خنک شدن روغن موتور در حین بازگشت از پیشرانه صورت می گیرد. آب موجود در رادیاتور در اطراف محفظه موتور شما جریان دارد و روغن نیز در مسیر دیگری در اطراف موتور در جریان است.

با استفاده از آب و جریان هوایی که در اطراف موتور شما وجود دارد، دمای روغن و موتور به طور کلی کاهش پیدا می کند.

انواع روغن موتور

روغن موتورها در دونوع نفت پایه و مصنوعی تولید می شوند و معمولا ترکیبی از فرمول های شیمیایی مختلف اند. روغن موتور ها ترکیباتی از هیدروکربن، پلی اینترنال الفین ها و پلی آلفا الفین ها هستند.

روغن موتور اگر دارای غلظت کافی نباشد، سطح را به خوبی پوشش نمی دهد. همچنین اگر بیش از حد غلیط باشد نیز باعث افزایش دمای موتور می شود و چسبندگی بالایی هم خواهد داشت.

ویسکوزیته روغن دارای ارتباط مستقیم با دماست و باید دارای معیار مناسبی باشد تا به خوبی در بین منافذ و شیارهای موتور سیال باشد. لذا روغن های موتور به نوعی طراحی می شوند که در بازه های دمایی زمستان و تابستان دارای کارایی مناسب باشند.

منظور از درجه روغن چیست؟

اگر برای تعویض روغن به تعمیرگاه مراجعه کرده باشید، اصلاحی به نام درجه روغن را هم شنیده اید. که مثلا روغن با چه درجه ای در موتور ریخته شود. درجه روغن معمولا برروی جلد روغن موتور نیز ثبت شده است و با اختصار SAE نمایش داده می شود.

با ثبت اختصار SAE دو عدد نیز ثبت می شود که به ترتیب عدد اول نمایش دهنده ویسکوزیته روغن در دمای پایین، عدد دوم بیانگر ویسکوزیته در دمای بالاست. برای مثال اگر عبارت SAE 10W-40 را مشاهده کنید بدین معناست که ویسکوزیته روغن در دمای پایین 10 و در دمای بالا 40 است.

تقسیم بدنی درجه یا گرید روغن از صفر آغاز شده و با فاصله 5 تا 10 تایی افزایش پیدا می کند. هر عددی که قبل از W وجود دارد برای دماهای زمستانی و اعداد بعد از W نیز برای دمای تابستانی است.

هرچه عدد قبل از W کوچکتر باشد، بدین معناست که در دماهای پایین روغن جریان بهتری دارد. البته برخی روغن ها هم وجود دارد که دارای ترکیبات شیمیایی دیگری نیز هستند و با این ادعا به بازار آمده اند که سایش و خوردگی موتور را بیشتر و بهتر برطرف می کنند.اما هنوز به لحاظ علمی صحت چنین مدعایی به اثبات نرسیده است.

مراقبت از سیستم روغن کاری خودرو و جلوگیری از خرابی روغن موتور

بررسی همیشگی روغن موتور از جمله مواردی است که باید به آن توجه ویژه ای داشته باشید،تا درصورت لزوم برای تعویض روغن و یا فیلتر روغن خودرو اقدام نمائید. همچنین هنگامی که شب ها به خانه مراجعه می کنید و یا طولانی مدت خودرویتان را در پارکینگ قرار داده اید، حتما هر از چند گاهی زیر خودرو را چک کنید تا در صورت وجود مشکل نشت روغن برای تعمیر سریعتر اقدام نمائید.

همیشه زمان و کارکرد دقیق هر روغن هم برروی ظروف آنها ثبت شده است و هم می توانید در حین مراجعه به تعمیرگاه این اطلاعات را به دست بیاورید اما به طور معمول هر 5 هزار تا 10 هزار کیلومتر باید روغن و فیلتر روغن خودرو تعویض شود.